18 februari 2021 | no. 2021|0014
Reactie Wijkvereniging Stationsgebied Leiden op de Gebiedsvisie Stationsgebied [CONCEPT] [Februari 2021] van de gemeente Leiden
Terug naar de tekentafel
6 pagina’s
Uw mening, uw visie, uw ideeën zijn van harte welkom
Fleur Spijker – wethouder duurzame stedelijke ontwikkeling van de gemeente Leiden – bij de presentatie van de gebiedsvisie op 11 februari 2021
Hierbij onze reactie daarop in de vorm van vragen en antwoorden.
U bent kritisch. Wat is uw zwaarste kritiekpunt?
Ons zwaarste kritiekpunt : op 1, 2 en 3 staan nu zo veel mogelijk gebouwen neerzetten en op 4 vul de overblijvende ruimte op met stedelijk groen. Wij zeggen : toon durf, ambitie en leiderschap door de publieke ruimte op 1 te zetten en de gebouwen op 2.
Maar de gemeente zal dan zeggen : waarom?
Deze totaal andere aanpak is nodig om ons gebied pandemie-, hitte- en regenvalproof te maken. Dat is nu niet het geval.
Pandemieproof
Virologen geven aan dat pandemieën een blijvend (belangrijk) deel van ons leven zullen uitmaken. Hun conclusie : dat vergt veel extra ruimte om ons vrijelijk en veilig in de publieke ruimte te kunnen bewegen.
Hitte- en regenvalproof
Dat er langere periodes van meer hitte en meer regenval aankomen, weet iedereen. Dat kun je het beste handelen door een grote publieke ruimte met grote aaneengesloten groenstroken met volwassen groen die echte schaduw geven. Dat stedelijk groen van de gemeente helpt totaal niet tegen hitte. Jaren geleden begonnen onze rivieren buiten hun oevers te treden. Dat is toen oplost door de ruimte voor het water te vergroten. Dat moet je hier ook doen om overvloedige regenval op te vangen. En het zal in technische zin nog een hele toer worden om dat op te vangen en af te voeren. Ruimte helpt daarbij zeer.
Dus de aanpak van verdichten staat haaks op een pandemieproof stationsgebied?
Inderdaad. Dat is achterhaalde politiek. Voor 2020 heel normaal, maar anno 2021 zwaar ouderwets. De wereld is aan het veranderen. Leiden moet daarin mee anticiperen of bewust gaan achterlopen.
Uw kritiek is ook dat er durf en ambitie ontbreekt. Wat bedoelt u daarmee?
Wanneer je een visie voor tientallen jaren maakt, moet je durf en ambitie tonen door doorbraken tot stand te brengen. We zullen niet zeggen dat baron Haussmann in de 19e eeuw het voorbeeld daarvan is, maar tot op de dag van vandaag dankt Parijs zijn grandeur aan zijn ingrepen. We zien in de visie het tegenovergestelde.
Waarop doelt u?
Twee zeer voor de hand liggende ingrepen worden niet aangepakt : 1) het stationsgebied en de Schipholweg liggen in elkaars verlengde. Ze horen visueel bij elkaar. Ze kunnen elkaar ‘door het als een eenheid te zien’ aanzienlijk versterken. De visie pakt dit niet op. Het blijven twee onafhankelijke gebieden. 2) het spoor, het station met poortjes, is nu een scheiding in de stad. De hoofdader, de Stationsweg, loopt nu niet heel natuurlijk door naar de zeezijde, naar de wijken daar, het LUMC en het Bio Science Park. De visie pakt dit met een derderangs oplossing op.
In december 2019 gaf u aan : meer groen, minder beton. Hoe zit het nu met het groen in de visie?
Het groen levert ons de grootste teleurstelling in de visie op. Het is ‘windowdressing groen’.
Hoe bedoelt u?
Het bestaat uit kleine plukjes groen : tuintjes, parkjes. Het stelt echt niets voor. Verbijsterend dat men zich er niet voor schaamt. Het is stedelijk groen. Dat is een mooie, versluierde term voor bar weinig groen. Terwijl groen de hoofdrol moet spelen om vooral de klimaathitte op te vangen. Maar deze visie geeft groen juist een bijrolletje. Groen is een figurant in de visie. Hoe zwak en dat van een partij als D66. De woorden ‘politiek = ambitie’ van D66-leider/lijsttrekker Sigrid Kaag hebben Leiden blijkbaar nog niet bereikt.
Maar het stationsgebied is toch een onderdeel van ‘De duurzaamste kilometer van Nederland.’ Dat klinkt supergroen. Klopt dat verhaal dan niet?
‘De duurzaamste kilometer van NL’ komt tot heden niet van de grond. Een belangrijke bewonerspartij – Leiden Centraal Park – haakte vorig jaar zelfs af. En wat zei de Rekenkamercommissie Leiden Leiderdorp recentelijk nog : ‘Op het gebied van klimaatadaptie en vergroening is de gemeente zoekende. Er zijn diverse projecten gestart, maar de resultaten van het beleid kunnen nog niet worden gemeten.’
Wat hoort u van de bewoners van het stationsgebied?
Wij hebben vorig jaar bij iedere deur in onze wijk aangebeld of aangeklopt. Alleen de nieuwe bewoners van de Lorentz hebben we door de lockdown gemist. Zeer velen deden open en soms liep het uit op een gesprek van een half uur. We hebben ze toen ook gevraagd hoeveel panden als de Lorentz er naar hun verwachting nog bijkomen de komende 10 jaar? Hun gemiddelde antwoord : 5. Het worden er 15. Veel te veel voor zo’n klein gebied.
Dus u wilt minder gebouwen?
Dat klopt. Veel minder.
Maar dan kunnen we er minder mensen gaan wonen. Is dat de bedoeling?
Nee, daar willen we niet aan tornen. Die woningnood moet opgelost worden.
Hoe dan?
Wij willen hogere, rankere gebouwen die architectonisch toonaangevend worden. Die Leiden visueel op de kaart zetten. Die Leiden een veel betere skyline oplevert dan met die bonkige gebouwen als de Lorentz. En gebouwen zonder brede plinten in de onderbouw. Die tasten de verticale structuur van de gebouwen aan en nemen ook nog eens veel te veel ruimte in beslag. Leiden zal nooit een New York of Parijs worden, maar daar staan tientallen gebouwen zoals wij ze bedoelen. Kwaliteit, pure kwaliteit. Voor een uitmuntend gebruik en visueel een buitengewoon inspirerende uitstraling.
Miste u nog iets in de visie?
Wij lazen met verbazing dat het woord corona in het voorwoord van de visie niet voorkwam. Misschien miste de gemeente daarom de nieuwste trend : de trek van de stad naar het platteland. Tot vorig jaar was deze trend juist omgekeerd. Maar corona heeft veel verandering gebracht. Er is daar meer leefruimte, meer mogelijkheden voor een gezond leven. Zoals schone lucht. En er heerst daar minder stress daar. De gevolgen : soms werd vorig jaar het complete beschikbare woningaanbod van een dorp binnen de korte keren aan ‘Westerlingen’ verkocht. Ongekend. Deze ontwikkeling wordt nog eens versterkt door een andere ontwikkeling : twee tot drie dagen per week thuiswerken wordt de norm. Dat wordt de gewoonste zaak van de wereld. En dat heeft – misschien sneller dan we nu denken – een weerslag op de locatiekeuze voor wonen. Zeker omdat we voorlopig nog met flinke woningtekorten worden geconfronteerd.
Wat is er goed aan de visie?
De plaatsing van de 3 torens die op de parkeerplaats achter de Jumbo komen is zeker beter geworden. En het oogt dat de bestaande bomen daar achter wellicht zullen blijven staan. Dat is mooi tot op zekere hoogte. Want het blijft wel dood- en doodzonde dat de gemeente ons verzoek om van de parkeerplaats een park te maken – die aansluiting vindt bij de Singelparkroute – simpelweg heeft afgewezen.
Hoe is overigens de inspraak van de gemeente ervaren?
De gemeente moest door de komst van corona op het laatste moment overgaan naar een digitale inspraak. De aankondigingen werden alleen via de Stadskrant gedaan. Dat leverde nogal een beperking van het aantal deelnemers op. Bij workshops kwamen wij tussen de 5 en 20 deelnemers tegen. Soms was het aantal deelnemers zo gering, dat een workshop werd geschrapt. Bij enquêtes waren er honderden deelnemers. Er was ook een fysieke bijeenkomst op een zonovergoten zaterdag, waarbij 150 deelnemers aanwezig waren. Wij schatten ruimhartig in dat uiteindelijk maximaal 1 procent van de doelgroep (de hele stad) aan de inspraak heeft meegedaan. Voldoende als draagvlak voor een visie? Wij zeggen ‘nee’. Wat wij als vereniging op z’n minst nogal merkwaardig vinden, is dat een zwaar belanghebbende partij als de gemeente zelf de vragen mag opstellen en de resultaten verwerken. Zo kregen we soms te maken met verslagen waarin onze inbreng totaal ontbrak. Bij een van de workshops deed een ruime delegatie van de gemeente zelfs gewoon als deelnemers aan de inspraak mee. Niet fraai allemaal. Maar het past in de reputatie van de gemeente.
Maar nu zitten we in de laatste stap van de inspraak : de reflectiefase. Kunt u goed uw mening kwijt?
Armin van Buuren stelde er bij de presentatie op 11 februari jl. al een vraag over. Zijn 10 dagen niet erg kort om te reageren (op naar we nu weten een document van 127 pagina’s)? En geeft een enquête met een beperkt aantal heel korte vragen op de site van doemee.leiden dan voldoende ruimte om je mening over een traject van 9 maanden te geven? Voor een investering van honderden miljoenen euro’s. Wij zeggen dan uitdrukkelijk ‘nee’. Maar gelukkig deed Fleur Spijker in haar presentatie van de plannen op 11 februari jl. de oproep voor een uitgebreidere reactie. En dat is dit document van 6 pagina’s geworden.
Okay, maar hoe moet of kan het dan wel?
Ons stationsgebied moet een overdadig gebied van volwassen groen worden. Volwassen bomen in grote aantallen, die echt schaduw verschaffen in (bloed)hete zomers. Zoals we dat al in december 2019 hebben gezegd : meer groen, minder beton.
Ons stationsgebied moet een gebied zijn om te flaneren, te verpozen, om te genieten van verkoeling. En door de zeer ruime opzet van de publieke ruimte kan dat volop.
Ons stationsgebied moet een gebied worden van echte hoogbouw, zeer slanke torens, architectonische hoogstandjes die het gebied een indrukwekkende skyline geven. Veel beter dan de huidige architectuur zonder verbindende identiteit. Liever één slanke, ranke hoge toren dan twee lompe, niet zulke hoge torens.
Ons stationsgebied moet ook een kruispunt worden tussen twee zeer belangrijke, nieuwe stedenbouwkundige lijnen in de stad : 1) indrukwekkende, aaneengesloten groenstructuren tussen enerzijds het oude postkantoor aan de Schipholweg en anderzijds het oude belastingkantoor bij de entree van de stad die langs het LUMC loopt. Twee gebieden onder 1 visie. 2) het verlengen van de Stationsweg direct dwars door NS-station Leiden Centraal naar het LUMC/Bio Science Park. Te lang werkt het station al als ‘een muur’ tussen de twee stadsdelen. Dat moet stoppen. Durf hierop in te zetten Leiden.
En schakel deskundigen uit landen als Spanje/Italië in. Zij zijn zeer ervaren met het inrichten van grote openbare ruimten. En zij weten daar ook alles van de praktijk van langdurige (extreme) hitte/regenval en hoe corona (het begon in Europa in het Italiaanse Bergamo) zich in de praktijk gedraagt.
Alles optellend moet er een wijk ontstaan die gezondheid en geluk bevordert en die nationaal en internationaal wordt gezien als een zeer intelligente stap hoe de toekomst vormgegeven moet worden.
Tot slot : en wat moet de gemeente nu doen? Welk advies geeft u aan de wethouder?
Daar kunnen we kort over zijn : terug naar de tekentafel, want dit is geen goede visie.